ZBRODNIA W MURZASICHLU

Głodny, zmęczony letnim upałem i długą wędrówką niedźwiedź, gdzieś w Dolinie Suchej Wody pomiędzy Brzezinami a Psią Trawką, zwabiony zapachem padliny, ryjąc w stromo opadającej ku wodzie skarpie potoku, wykopuje z ziemi, rozrywa i roznosi wokół – jak się wkrótce okaże – ludzkie szczątki. W tym samym czasie Anna Serafin, młoda doktor antropologii z Krakowa pakuje w domu plecak i szykuje się do wyjazdu na krótkie wakacje do Murzasichla, gdzie przed laty, jako młoda panienka, co roku spędzała lato.

Tak rozpoczyna się fabuła powieści kryminalnej Małgorzaty i Michała Kuźmińskich zatytułowanej Śleboda, która kilka tygodni temu ukazała się na rynku nakładem Wydawnictwa Dolnośląskiego. Śleboda to, jak wiadomo, po góralsku wolność, ale w tym przypadku to także nazwisko zamordowanego starego górala z Murzasichla, którego mroczna przeszłość odsyła nas do niechlubnych kart wojennej historii Podhala. Oczywiście chodzi o Goralenvolk, który chyba po raz pierwszy został w ten sposób literacko wykorzystany jako jeden z wiodących wątków powieści kryminalnej.

Wydaje się, że ten zabieg ma go zdemitologizować, że czas odziera to ponure historyczne wydarzenie z mgły niedopowiedzeń, wątpliwych tajemnic, wstydliwego milczenia. Powieść dość swobodnie przemieszcza się pomiędzy rozmaitymi planami czasowymi – druga wojna światowa, lata powojenne, współczesność. Współczesność jest oddana barwnie i dość prawdziwie, a bohaterowie artykułują wprost szereg problemów z jakimi zmaga się Podhale. Na ile góralszczyzna jest „autentyczna” a na ile „komercyjna”? Czy na Podhalu liczy się jeszcze duch czy już tylko pieniądz? Jak radzimy sobie z demonami przeszłości i pokusami nowoczesności? Bohaterowie rozmaicie odpowiadają na te dylematy. Jest organizujący nowoczesne eventy Józek, który kocha góralską muzykę, ale nie radzi sobie z alkoholem. Jest jego wykorzystywana i zagubiona siostra Kaśka. Jest wreszcie ich mądra babka – Babońka – która uosabia mądrość wieku, powściągliwość dawnego wychowania oraz zwyczajną ludzką godność i sprawiedliwość. Są też stojący na przeciwnym biegunie miejscowi politycy i biznesmeni.

Akcja toczy się wartko, książkę czyta się szybko i z prawdziwą przyjemnością. Tym bardziej, że nie brak w niej drugiego dna, wątków godnych namysłu i rozważenia. Przejmujący jest krótki monolog leciwej, mądrej Babońki wygłoszony na cmentarzu po pogrzebie starego Ślebody; słowa o utracie pamięci i tożsamości na Podhalu, w imię pogoni za pieniędzmi i bożkami współczesności. Mistrzowskie jest wplecenie tego samego cytatu z hołdu górali złożonego papieżowi pod Wielką Krokwią, w synchronicznie wygłoszone pierwszomajowe kazanie księdza i przemówienie partyjnego działacza. Ale nie za wszystko autorom należy się pochwała.

Zakopanego nie można i nie wypada nazwać Stolicą Podhala, wiadomo że ten zaszczytny tytuł przysługuje jedynie Miastu, czyli Nowemu Targowi. W Kuźnicach nie ma żadnego ronda i przez Kuźnice nie da się dojechać do Murzasichla. Policjant z kości i krwi, a szczególnie góralski policjant, nigdy nie użyje wobec niesympatycznej mu osoby miałkiego określenia „skurczysyn” tylko wypowie wiadome słowo z całą jego mocą i dosłownością. Ceprostrada to nie asfaltowa droga do Morskiego Oka, lecz szlak z Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz. Takich drobiazgów uzbierałoby się więcej, ale przyznajmy – to tylko drobiazgi.

Gwara jest poprawna, gdzieniegdzie można by dyskutować, ale jak wiadomo do dziś zapis gwary góralskiej nie został skodyfikowany, więc w gruncie rzeczy każdy może pisać po góralsku jak mu się podoba. Autorzy radzą sobie nieźle, widać mieli dobrych nauczycieli. Ale pieniądze po góralsku to nie są „dutki”, tylko „dudki” i to jest błąd rażący. Tyle o gwarze.

Jeżeli zaś chodzi o język literacki, to niektóre fragmenty powieści aż ociekają przymiotnikami i przysłówkami, powodując wrażenie, że niektóre zdania są jakby cytatami z kiepskiego tabloidu. Dla przykładu: „Wskazał podkomisarzowi grubaśny kubek z utłuczonym uchem pełen czarnej zalewajki z grubym kożuchem fusów na wierzchu. Chowaniec chciwie złapał naczynie w masywne dłonie”. I jeszcze jeden cytat: „Staruszka bezceremonialnie postawiła przed nią parujący talerz góralskiego barszczu. Na powierzchni zupy pełgały delikatne oczka tłuszczu, w których uwięzione były drobiny kopru”. Drodzy Autorzy, proszę Was – nie idźcie tą drogą!

Podsumowując, pojawił się na rynku dobry kryminał osadzony zgrabnie w podhalańskich i góralskich realiach. Świetna lektura z kręgu literatury popularnej, nie pozbawiona głębszego historycznego i kulturowego tła. Ale w końcu takiego właśnie kryminału należy się spodziewać od duetu autorskiego złożonego z etnolożki i dziennikarza. Tylko czy odważą się spojrzeć w oczy swoich czytelników zza Sichły? Czy przyjadą promować książkę na Podhalu? Póki co przeczytajcie Ślebodę i zmierzcie się z opisem zbrodni, która budzi upiory przeszłości.

Małgorzata i Michał Kuźmińscy, Śleboda. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław, 2015, ss. 336

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Góral z Trójmiasta 2015-05-20 15:36:28

Ronda w Kuźnicach nie ma, lecz jest przecież Rondo Kuźnickie, a przez nie można pojechać choćby i do Chin ;)
Spora część klasycznych ceprów bierze właśnie asfalt do Morskiego Oka za osławioną Ceprostradę, zdarzyło mi nieraz prostować tego typu opinie.
Zbyt kwiecisty styl to niestety wada wielu współczesnych "kryminałów", może chodzi o to by dzieło miało więcej stron? ;)
Reasumując - rzucę okiem przy okazji wizyty w księgarni, jeśli wciągnie to przeczytam.

Galerie

Ostry zakręt w Hyrnym

Wieczór autorski Angeliki Chrapkiewicz-Gądek

Dyplomowa wystawę w Szkole Kenara

Szkoła Kenara po wielkim remoncie

Tatromaniacy pod Giewontem

Jubileuszowa Gala Szpitala na Ciągłówce

Na Kamieńcu w Zakopanem stanie dom wielofunkcyjny

Małopolska Wspiera Talenty

Zakopane, święconka w parafii Świętego Krzyża

Święcenie pokarmów z Majerankami przy rabczańskim, starym kościółku

Stanisław Kulon w Salonie Marcowym

Konwencja wyborcza Maciej Tokarz i Nowy Targ zasługuje na więcej

Marka Tatrzańska 2023 w Teatrze Witkacego

Jubileuszowa Wiosna Jazzowa Zakopane 2024

Świat, w którym nie widać nic czyli Barbara Sowińska w przedszkolu

Luna czyli spektakl bez słów dla najmłodszych widzów

Konwencja wyborcza Grzegorza Watychy i komitetu Nasze Miasto

Przyszłość Powiatu Nowotarskiego przedstawia

Biały Miś - jeden i tylko jeden, prawdziwy

Podhalańczycy pod Giewontem

Kto krzyż odgadnie, ten nie upadnie

Przedszkolaki na stoku

Karnawał na Śniegu czyli Mali Śwarni na natach

Ach co to był za bal

Grupa exMaanam w Nosalowym Dworze

Pnioki, Krzoki, Ptoki

Obrazy Natalii Kuropki w "Kmicicu"

Kolędowanie Martyny Kasprzyckiej i Macieja Czemplika

Hanna Zbyryt u Ojców Jezuitów na Górce

Mateusz Ziółko dla Centrum Pomocy Dzieciom

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 2 HA i 42 ARY. 505 429 375.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA na rok lub dłużej DWA DOMKI DREWNIANE po 70mkw, Zakopane - Chłabówka. Kontakt na e-mail: podkowa@op.pl
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Aparthotel Renesans w Zakopanem poszukuje kandydatów na stanowiska: KIEROWNIK RESTAURACJI, KELNER/BARMAN, POKOJOWA. Stabilna praca w nowo otwieranym Obiekcie. Zgłoszenia prosimy kierować na adres: praca@renesans.pl lub tel. 602444734
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKALE HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWE o powierzchniach ok. 58 i 55 m2, oraz PIWNICA 23 m2. Możliwość połączenia lokali. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
PRACA | dam
Centralny Ośrodek Sportu w Zakopanem zatrudni Kasjera. 725300144 https://bip.cos.pl/1509/zakopane praca.zakopane@cos.pl
Tel.: 725300144
USŁUGI | budowlane
WYKONCZENIA I REMONTY. 602839607
Tel.: 602839607
SPRZEDAŻ | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594.
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233.
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428.
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
TYNKI MASZYNOWE. 604 857 880.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.