2018-02-24 20:33:32

BLOG Maciej Krupa

Blog

ZAMILCZANY NA ŚMIERĆ

Reklama

W sierpniu 2018 roku podczas Zakopiańskiego Festiwalu Literackiego, po raz drugi po jej odnowieniu, przyznana zostanie Literacka Nagroda Zakopanego. Postaramy się tu przybliżyć kilka książek, które zostały wydane w ubiegłym roku, a ich autorzy mają szansę na tę nagrodę. Na początek Mariusz Urbanek, doświadczony autor licznych, popularnych biografii, którego opowieść o życiu Kornela Makuszyńskiego zbiera zarówno fakty powszechnie znane i przeczuwane, jak i te skryte, zapomniane, szerzej nieznane.

To zdumiewające, że jeden z najpopularniejszych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego i jeden z najbardziej znanych twórców polskiej literatury dla dzieci i młodzieży, do tej pory nie miał swojej biografii! Ale już ma i jest to lektura zajmująca, barwny obraz minionej epoki i portret postaci, o której – jak się wydaje – wiemy wszystko.

Makuszyński w powszechnym oglądzie pozostaje sympatycznym i dowcipnym starszym panem, autorem 120 przygód Koziołka Matołka, Szatana z siódmej klasy i Awantury o Basię. Tymczasem z książki Mariusza Urbanka wyłania się postać dalece niejednoznaczna, momentami mroczna i bez wątpienia pełna sprzeczności. Utalentowany rymopis, którego twórczość dla dorosłych nie wytrzymała próby czasu i pozostaje znany jako autor książek dla dzieci. Własnych dzieci nie miał i ponoć w codziennym życiu za nimi nie przepadał. Ale pisał dla nich z wyjątkowym wyczuciem, fundował biednym góralskim dzieciom setki par nart, wspierał budowę rabczańskiego sanatorium dziecięcego.

Był dwukrotnie żonaty, za każdym razem szczęśliwie, choć jego pierwsza żona przedwcześnie zmarła. I mimo, że kochał swoje żony, a w powieściach tworzył fantastyczne, wyraziste postaci niezależnych dziewcząt, to w swojej publicystyce i w felietonach był niepoprawnym mizoginem. W stosunku do kobiet używał słów i określeń, które dziś chyba nie mogłyby się ukazać drukiem, a ich autor zostałby przez opinię publiczną skazany na infamię. Nie ośmielam się tu ich przytoczyć.

Podobnie nie mam odwagi cytować ksenofobicznych i zjadliwie antysemickich tekstów Makuszyńskiego. Ten pozytywny, pogodny, radosny i otwarty człowiek był jednocześnie zagorzałym antysemitą. Mariusz Urbanek tłumaczy to klimatem epoki i podkreśla, że Makuszyński jednocześnie utrzymywał koleżeńskie stosunki z licznymi pisarzami żydowskiego pochodzenia. To fakt, ale nie sposób dziś przejść obojętnie wobec tak jawnie ksenofobicznej retoryki, nie sposób jej usprawiedliwić. Z jednej strony tradycyjny, konserwatywny endek, a z drugiej przyjaciel skamandrytów, Żydów i lewaków, jedyny, który dobrze czuł się w Ziemiańskiej przy bardzo różnych stolikach.

Przed wojną człowiek zamożny, popularny, mówiąc językiem współczesnym – celebryta. Jego książki ukazywały się regularnie w wielkich na owe czasy nakładach. Wraz z Marianem Walentynowiczem stworzył najpopularniejsze polskie komiksy, wydawane do dziś. Na podstawie jego powieści kręcono filmy. Po wojnie żył w biedzie w Zakopanem, chory, zapomniany, niewydawany, nieobecny. Przed wojną obdarzony godnością honorowego obywatela Zakopanego i honorowego członka Związku Górali. Po wojnie na jego pogrzebie nie było żadnych oficjalnych delegacji, ani władz miejskich, ani przedstawicieli stowarzyszeń. Popularność Makuszyńskiego powróciła dopiero po jego śmierci i po październikowej odwilży.

Pionier w dziedzinie polskiego komiksu, był także współtwórcą tak dziś popularnych faktów medialnych. ówczesna prasa musiała spełniać rolę, którą dziś wypełniają, poza gazetami, media elektroniczne z internetem na czele. Zapełniał więc łamy pism wymyślonymi, niestworzonymi opowieściami, stanowiącymi informacyjną papkę dla ówczesnego masowego czytelnika. Śledząc losy Makuszyńskiego zastanawiałem się czy był koniunkturalistą. Czy jego flirt z endecją to szczery wyraz przekonań, czy też zewnętrzny wizerunek mający mu zapewnić prestiżową posadę w lwowskim „Słowie Polskim”? Bo przecież po wojnie tkwił w swoim ukochanym Zakopanem, a jedna socrealistyczna książeczka, kilka wierszy sławiących kogo trzeba i zapewne mógłby wrócić na salony, na łamy gazet, do księgarń. Nie zrobił tego. I – jak trafnie napisał Mariusz Urbanek – „Makuszyński został zamilczany na śmierć”.

Zakopane to było ważne miejsce w życiu Makuszyńskich. Miejsce letniego i zimowego wypoczynku, miejsce rodzinne – teść pana Kornela miał tu wakacyjny dom, to także ostatnia życiowa przystań po ucieczce ze zniszczonej po powstaniu Warszawy. Wiele miejsca poświęcił Zakopanemu w swojej twórczości, przechodząc od złośliwego sceptycyzmu do niemal bezkrytycznej apoteozy miasteczka pod Giewontem. Zawdzięczamy mu prześmieszne i do dziś trafne opisy i charakterystyki tego miejsca i jego mieszkańców. „Górale jest to szczep dorodny i dzielny; wesele trwa u nich trzy dni, pogrzeb siedem. Jedynym ich celem i zajęciem jest obdzieranie naiwnych ceprów ze skóry i dudków, chociaż w zamian ofiarują niewiele, a najchętniej nic. Poza oczywiście najpiękniejszymi na świecie górami, których czują się wyłącznymi właścicielami. Mają najczulsze na świecie serca, które nie pozwalają im skrzywdzić (a już broń Boże zabić) żadnego stworzenia: barana, indyka czy choćby kury. Czekają, aż zwierzę samo zdechnie ze starości, i wtedy podają je do zjedzenia przybyszom z nizin”.

Ta barwna opowieść dzieje się w zakopiańskich i warszawskich knajpach, na salonach, w ziemskich majątkach, lwowskich i stołecznych redakcjach i teatrach. Pokazuje jak ważne kiedyś było życie literackie i jaką rolę pełnili pisarze w życiu społecznym. Dziś te polemiki, kawiarniane stoliki, stowarzyszenia i instytucje z Polską Akademią Literatury na czele, wydają się jak nieco nostalgiczne, staroświeckie sceny ze starego, czarno-białego filmu.

Na ile Makuszyński jest obecny dziś? Na jego grobie na Pęksowym Brzyzku wciąż palą się znicze i przybywają kolejne szkolne tarcze. Ale czy to wyrazy sympatii ze strony wiernych dziecięcych czytelników i czytelniczek, czy raczej gesty inspirowane przez nauczycieli polonistów? Bo kiedy zdarza mi się oprowadzać po Pęksowym Brzyzku szkolne wycieczki i kiedy zatrzymuję się przed grobem pana Kornela, to coraz częściej widzę entuzjazm, radość, a czasem wzruszenie w oczach dorosłych i obojętność na obliczach dzieci. Niektórym nazwisko Makuszyńskiego nie mówi już nic. Może kiedyś sięgną po tę książkę…

Ukazała się w serii „Biografie” Wydawnictwa Czarne, która powoli staje się jedną z wiodących serii tej oficyny. Czarne nadrabia zaległości zamawiając i wydając biografie Zofii Stryjeńskiej, Kornela Makuszyńskiego, Stanisława Lema, Witolda Gombrowicza czy Ireny Sendlerowej, a czasem zaskakuje, publikując książki o Katarzynie Kobro, Marii Kownackiej czy Tadeuszu Gajcym. Plus świetne „czeskie” biografie Havla i Hrabala pióra Aleksandra Kaczorowskiego. Czekamy na więcej, bo rzetelna biografistyka od dawna, szczególnie w krajach anglosaskich, stanowi jeden z głównych nurtów literatury faktu, a w Polsce bywa wciąż traktowana po macoszemu.

Mariusz Urbanek, Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, 2017, 296 s.

Tekst ukazał się pierwotnie w numerze 11/2017 miesięcznika "Nowe Książki"

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Wiktor 2018-02-25 16:12:23

Partner wydania: Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem. Nic dodać nic ująć. Rozumiem, ze Krzyżyk tez Pan będzie omawiał? Ale ze szczegółami proszę. Co skąd wzięte i jakie błędy... OK? A potem może link do filmiku z promocji. Jakoś brnie Pan w te Wołowcowe klimaty.

abc 2018-02-25 10:29:40

Bo można krytykować każdą nację, ale nie żydów. I teraz najważniejszym punktem życiorysu każdego literata jest jego stosunek do Narodu Izraela. W mediach całego świata rozpowszechnia się w ten sposób jakaś izraelska histeria, która na pewno wpłynie, że żydzi będą bardziej kochani? Wypowiadam się o Rosjanach Niemcach i nie rozumiem dlaczego żydzi zasługują na jakąś cenzurę. Jest obrazą całego narodu napisanie, że żyd był mordercą i kolaborantem. Ale jeśli kilku Polaków zamordowało żydów, to odpowiada cały nasz naród. I jeszcze będziemy kręcić filmy o ich bestialstwie, za publiczne pieniądze.
Kreowana jest jakaś polityczna poprawność. Jestem tym zmęczony. A Pan Maciej, nie wiem po co, zbiera punkty wśród lewaków i akurat wpisuje się często na blogu w taką poronioną retorykę.

Abeto 2018-02-24 20:50:01

Cytuje " Jedynym ich celem i zajęciem jest obdzieranie naiwnych ceprów ze skóry i dudków" przynajmniej napisane prawidłowo "DUDEK" nie tak jak niektórzy twierdza , że to "dutek"

Reklama

Galerie

"Nasze Zakopane" z Nagrodą Literacką Zakopanego

Zakopiański Festiwal Literacki

Andre Bachleda Curuś u Wnuka

Przyjaciele Andrzeja Brandstattera w Nosalowym Dworze

Biały haft w Czerwonym Dworze

Festiwal Muzyka u Wnuka wystartował

Leszek Możdżer w Nosalowym Dworze

Wielkie otwarcie wystawy prac Witkacego w Okszy

Witkacy w Okszy

Koniec roku szkolnego 2024/2025

Wspaniałe Powitanie Lata w Nowym Targu

Kurierzy Tatrzańscy w żywej pamięci

Czysta Piątka w Czystych Tatrach

Zwiedzamy zrujnowane Sanato

Z mamą i tatą fajnie jest!

Józefa Pęksa-Czerniawska, Agata Nowakowska-Wolak i Wojciech Strączek nagrodzeni w "Księżówce"

Szesnaście kobiet w Miejskiej Galerii Sztuki

Sky Walk Serce Poronina otwarte dla wszystkich

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyli Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

SPRZEDAŻ | zwierzęta
KROWA. 18 26 597 56.
SPRZEDAŻ | różne
MLEKO. 18 26 597 56.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. SILNIK ŻUKOWSKI prawie nowy. 515 503 494.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
USŁUGI | inne
Zapraszamy do ZAKŁADU SZKLARSKIEGO ul.Kasprowicza 30f Zakopane (pl. składu AS). 668356633
Tel.: 668356633
PRACA | dam
PKL Horeca Sp. z o.o. jest Spółką wchodzącą w skład Grupy PKL, która oferuje całoroczny, kompleksowy zakres usług turystyczno-wypoczynkowych oraz posiada własną bazę noclegową i restauracyjną. Obecnie poszukujemy osoby na stanowisko: KOORDYNATOR ZESPOŁU DS. ROZLICZEŃ I ADMINISTRACJI. Miejsce pracy: Zakopane. CO BĘDZIE NALEŻEĆ DO TWOICH OBOWIĄZKÓW? - Koordynacja pracy zespołu rozliczeniowego, - Kontrola poprawności dokumentacji magazynowej i sprzedażowej, - Zarządzanie procesem zamknięcia miesiąca oraz rozliczaniem inwentaryzacji gastronomicznych (niezgodności, wdrażanie usprawnień), - Nadzór nad obsługą administracyjną Spółki, obiegiem i ewidencjonowaniem dokumentów, - Nadzór administracyjny nad umowami kierowanymi do podpisu, kontrola poziomu realizacji zawartych umów, - Nadawanie uprawnień i zarządzanie rolami użytkowników w systemach magazynowo-sprzedażowych, - Administrowanie bazy systemowej w zakresie indeksów, receptur i pozycji sprzedażowych, - Opracowywanie procedur i instrukcji, prowadzenie wewnętrznej księgi standardów, - Ścisła współpraca w obrębie działu, oraz z klientem wewnętrznym i zewnętrznym, - Tworzenie zestawień, porównań i raportów na zlecenie przełożonego. DOŁĄCZ DO NAS! Aplikuj przez: https://www.pkl.pl/post/koordynator-ds-rozliczen-i-administracji.html
WWW: https://www.pkl.pl/post/koordynator-ds-rozliczen-i-administracji.html
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Siewierski Nieruchomości ul. Br. Czecha 1, Zakopane. +48 18 20 66 129, +48 506 13 14 63 www.siewierski.pl
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupie Pilnie -Pensjonat w Zakopanym -tel 660797241 b12.pl.
PRACA | dam
Zatrudnię KIEROWCĘ C+E na pracę po kraju ( poniedziałek - piątek). Praca na plandece. Kontakt 514 240 136, 691 758 882.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Sprzedam konia czeskiego zimnokrwistego. Masc karogniady,przyjazny dla dzieci, jezdzil w zaprzęgu i siodle. WAŁACH. Prawie 3 lata. kontakt tylko telefoniczny 791818377.
PRACA | dam
Skicontrol H.Martinczak.s.k.a. (Białka Tatrzańska) przedstawiciel na Polskę firmy SKIDATA, zatrudni: INFORMATYKA - SERWISANTA. Oferujemy: umowę o pracę, możliwość rozwoju zawodowego. Wymagania: znajomość rozwiązań IT, wykształcenie kierunkowe, doświadczenie na podobnym stanowisku, znajomość j.angielskiego, czynne prawo jazdy kat.B. Główne obowiązki: montaż i serwis systemu kontroli dostępu SKIDATA. CV prosimy przysłać na e-mail: praca@skicontrol.pl
PRACA | dam
POTRZEBNA OPIEKUNKA DO 8-MIESIĘCZNEGO DZIECKA, 4-5 godzin dziennie. Zakopane. 692 278 855.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Oferujemy powierzchnię parkingową dla pojazdów osobowych/dostawczych/ciężarowych z możliwością składowania /przechowywania towaru, na monitorowanym obiekcie z własną stacja paliw. Przemysłowa dzielnica Nowego Targu blisko wjazdu na S7. Zapraszamy. Tel. 602 290 555
PRACA | dam
PIEKARNIA W ZAKOPANEM ZATRUDNI PIEKARZA. Na stałe, umowa. 602 759 709
PRACA | dam
Zatrudnię SPRZEDAWCZYNIĘ DO SKLEPU SPOŻYWCZEGO W ZAKOPANEM. 602 759 709
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ W ŁAPSZACH WYŻNYCH (nr 2903, 2904, 2905). 572624414.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
NIEMCY - murarz cieśla malarz ocieplenia spawacz elektryk kranista. 601-218-955
USŁUGI | budowlane
HYDRAULIK - 660 404 104.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
USŁUGI | budowlane
PRACE WYSOKOŚCIOWE, MALOWANE DACHÓW, MALOWANIE ELEWACJI METODĄ NATRYSKOWĄ ORAZ KLASYCZNĄ. 537 160 398.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
PRACA | dam
Praca na budowie - docieplenia, budowy od podstaw, wykończenia. Zakopane i okolice. tel. 500160574. 500160574
Tel.: 500160574
PRACA | dam
PRACA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM - BUKOWINA TATRZAŃSKA - STOISKO MIĘSNO-WĘDLINIARSKIE. 609820250 as.stasik@op.pl
Tel.: 609820250
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
POSZUKUJEMY KANTORA DO UDZIAŁU W TRADYCYJNEJ MSZY ŚWIĘTEJ WSZECHCZASÓW. 697 718 044
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
Tel.: 600
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.