2025-01-30 09:00:28

Zakopane w Warszawie

Śniegu pod Giewontem mało, ale w Warszawie prawdziwa, śnieżna zima

Prawdziwa, śnieżna zima zapanowała w Warszawie, przynajmniej na ulicy Pięknej.

Kto zajrzał na ulicę Piękna 1A w Warszawie, mógł przenieść się do Zakopanego nie wyjeżdżając z Warszawy. A to dzięki współpracy nawiązanej przez DESA Unicum i Tatrzański Park Narodowy. Efektem współpracy są dwie wystawy - "Zakopane, Zakopane!" i "Walery Eljasz Radzikowski", które oglądać można do końca stycznia. Czyli dziś ostatnia szansa by zobaczyć jak tatrzańska przyroda inspirowała artystów, a przy okazji poznać sylwetkę Walerego Eljasza Radzikowskiego.

"Zakopane, Zakopane!" to coroczny projekt DESA Unicum poświęcony dziełom o tematyce tatrzańskiej i góralskiej oraz artystom tworzącym w tym regionie. Tegoroczna edycja to wydarzenie podwójnie wyjątkowe. Po pierwsze odbywa się w partnerstwie z Tatrzańskim Parkiem Narodowym, który w tym roku obchodzi 70 urodziny. Dzięki nawiązanej współpracy zaprezentowano niedostępne na co dzień, unikatowe eksponaty związane z Walerym Eljaszem Radzikowskim, artystą i pionierem, jednym z najważniejszych popularyzatorów Zakopanego. Po drugie, przypada w setną rocznicę Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w Paryżu, gdzie triumfowała polska sztuka narodowa, silnie związana z Podhalem.

Na wystawie przy ul. Pięknej 1A w Warszawie zgromadzono blisko 130 prac, zarówno najgłośniejszych nazwisk, takich jak Zofia Stryjeńska, Stanisław Ignacy Witkiewicz czy Rafał Malczewski, ale także artystów tworzących w XX w., m.in. Tadeusza Brzozowskiego i Marty Gąsienicy-Szostak. Nie zabrakło również obiektów sztuki użytkowej, w tym sanek bobslejowych z końca XIX w., czy zdobnych kilimów. Ponadto, odwiedzający mają okazję zobaczyć wyjątkową wystawę “Walery Eljasz Radzikowski”, przygotowaną we współpracy z Tatrzańskim Parkiem Narodowym.

Malarz, który wytyczył drogę na Morskie Oko

Koniec XIX w. to okres fascynacji naturą i krajobrazem małej osady Zakopane oraz jej okolic. Surowe piękno tatrzańskich krajobrazów i urok miejscowego folkloru przyciągały tutaj niezliczonych artystów, pisarzy i uczonych, którzy przyczynili się do intensywnego rozwoju regionu i jego sztuki. Jedną z kluczowych, niesłusznie zapomnianych dzisiaj postaci, był Walery Eljasz Radzikowski. Świeżo upieczony student Akademii Sztuk Pięknych pojawił się w Zakopanem po raz pierwszy w 1861 r., w wieku zaledwie 21 lat, by wkrótce stać się jednym z największych znawców Tatr w swoich czasach. Jako jeden ze współzałożycieli Towarzystwa Tatrzańskiego bezinteresownie wytyczał ścieżki i szlaki, w tym na Morskie Oko. Nadzorował ich budowę i tworzył pierwsze mapy. Autor wydanego w 1870 r. „Ilustrowanego Przewodnika do Tatr, Pienin i Szczawnicy” sprawił, że do miasteczka zaczęli przybywać turyści i odważyli się ruszyć z czerwoną książeczką – baedekerem tatrzańskim, w góry. W kolejnych z jej sześciu wydań artysta zamieszczał tworzone samodzielnie rysunki panoramiczne i cykle widoków tatrzańskich z oznaczonymi szczytami, przełęczami i dolinami. Aby móc realizować swoją działalność, jako jeden z pierwszych przyjezdnych zbudował w centrum Zakopanego dom. Przy okazji tegorocznej wystawy w DESA Unicum można lepiej poznać historię tej wyjątkowej postaci. Na specjalnie przygotowanej ekspozycji został udostępniony przez Tatrzański Park Narodowy zbiór szkiców, fotografii, archiwaliów i zachowanej korespondencji artysty.

Tatry w sercu i na płótnie

Z początkiem XX w. emanujący duchem gór, mistycyzmem i folklorem styl zakopiański z rozmachem wkroczył na scenę polskiej sztuki. Jednym z rzeszy artystów zafascynowanych górskimi widokami był malarz, zapalony taternik i miłośnik narciarstwa profesjonalnego, Rafał Malczewski. Prezentowany w DESA Unicum "Pejzaż podhalański" namalowany w 1922 r. pochodzi z najlepszego okresu twórczości artysty. Prezentuje charakterystyczne cechy jego panoram, w których niejednokrotnie bawił się przestrzenią i perspektywą, a także tworzył malowane kolorami odbiegającymi od tych charakterystycznych dla danej pory roku "pejzaże poza czasem". Po wybuchu II wojny światowej Malczewski zmuszony opuścić ukochane Tatry przeniósł się początkowo do Rio de Janeiro, a następnie Nowego Jorku, by w końcu, w poszukiwaniu motywów malarskich, na stałe osiąść w Montrealu. Tęsknota za widokiem Tatr towarzyszyła mu jednak do końca życia. Dowiedziawszy się o śmierci Juliana Tuwima w stolicy Podhala, miał powiedzieć "Jakiż on szczęśliwy, że TAM umarł". Mieszkając w Kanadzie, kontynuował malowanie pejzaży, odtwarzając z pamięci podhalańskie panoramy. Jedną z nich "Szczyty Tatr Wysokich" możemy oglądać do 30 stycznia w DESA Unicum.

Sztuka zakopiańska, sztuka narodowa

Raz odkryta sztuka zakopiańska miała niebagatelny wpływ na kształtowanie się polskiej tożsamości. Góralski folklor pełnił rolę spoiwa łączącego Polaków po latach podziału pomiędzy trzema zaborami i wkrótce został okrzyknięty stylem narodowym. Jego założenia zostały zaprezentowane w praktyce sto lat temu, podczas Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w Paryżu. Pawilon polski projektu Józefa Czajkowskiego łączył nowoczesność ze wspomnianym stylem narodowym, a mariaż polskich dworków z elementami sztuki zakopiańskiej zaowocował narodzinami polskiego art déco. Pomimo głosów krytyki, polscy artyści wrócili do kraju z aż 205 nagrodami, w tym 70 złotymi medalami i 35 Grand Prix. Cztery z nich trafiły w ręce Zofii Stryjeńskiej, jednej z najważniejszych postaci zakopiańskiej sceny artystycznej. Na tegorocznej wystawie w DESA Unicum, obok czterech charakterystycznych grafik i międzywojennego kilimu, znajdziemy jej pracę „Narciarze”, wykonaną w latach 40. XX w. najprawdopodobniej do reklamy kawy Enrilo dla fabryki Henryka Francka Synowie w Skawinie.

Na ekspozycji przy ul. Pięknej 1A nie mogło zabraknąć również prac Stanisława Ignacego Witkiewicza. Prezentowana w DESA Unicum unikatowa "Muza" powstała w 1922 r., okresie, w którym artysta realizował w malarstwie swoją teorię Czystej Formy, postulując odejście od realizmu i naturalizmu. Wyjątkową atrakcją tegorocznej wystawy są również 3 fotografie przedstawiające artystę, w tym kadr uchwycony w księgarni w towarzystwie Neny Stachurskiej i Tadeusza Zwolińskiego, a także portret samego Witkacego, z cyklu "Miny", autorstwa Józefa Głogowskiego.

Sztuka współczesna i użytkowa

Choć sztuka zakopiańska sięga XIX w., podhalański folklor do dzisiaj inspiruje kolejne pokolenia artystów. W stolicy Tatr swoją pracownię miał m.in. jeden z najważniejszych przedstawicieli powojennej awangardy, Tadeusz Brzozowski. Siłą jego obrazów są zaszyfrowane w nich znaczenia. Artysta chciał żeby jego prace czytało się tak jak książki. Punkt wyjścia stanowią nieoczywiste, często zabawne tytuły, zapraszające odbiorcę do rozwiązania intelektualnego rebusu. I tak podczas tegorocznej wystawy zobaczyć można jego płótno "Garnitur", czy akwarelę "Tytuniu smak delicyjny". Na wystawie nie zabrakło również przykładów sztuki współczesnej z przełomu XX i XXI w. takich jak "Bukowina" autorstwa Tomasza Tatarczyka.

Sztuka zakopiańska to jednak nie tylko obrazy i grafiki. Do dziś przy ul. Pięknej 1A w Warszawie oglądać można również przedmioty użytku codziennego, takie jak meble, w tym krzesło Wojciecha Brzegi, rzeźby "Szkoły Zakopiańskiej", czy elementy zastawy stołowej, m.in. platery z ornamentem zakopiańskim z Pierwszej Krajowej Fabryki Wyrobów Platerowanych Marcina Jarry. Miłośnicy sportów zimowych zwrócą na pewno uwagę na drewniane narty oraz sanki bobslejowe z końca XIX w., a wielbiciele tkaniny nie przejdą obojętnie obok wielkoformatowych kilimów, w tym powstałego w latach 20. XX w. zatytułowanego "Taniec zbójników", autorstwa Władysława Skoczylasa.

opr. rav

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Zakopane w Warszawie

Śniegu pod Giewontem mało, ale w Warszawie prawdziwa, śnieżna zima

Prawdziwa, śnieżna zima zapanowała w Warszawie, przynajmniej na ulicy Pięknej.

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Warszawa ma "Złote tarasy", a Zakopane tarasy cenniejsze od złota

Na dnie oceanu w Kolibie

Nagrody za Macierzyństwo rozdane

Punk Styku u Rząsów

Sportowcy HANDICAP Zakopane podsumowali sezon

Nauczyciele i sportowcy docenieni w Poroninie

Zobacz pozostałe galerie