2025-05-04 18:00:00

Zakopane

Eskulap - Ma Moskwicza i maszynę do pisania

Reklama

Ma Moskwicza i maszynę do pisania - czyli jak SB tropiło niebezpiecznego górala Wincentego Galicę.

„Biorąc pod uwagę osobowość Wincentego Galicy, jak również prowadzoną przez niego działalność oraz potencjalne zagrożenie co do możliwości wykorzystania tej działalności do propagowania haseł antypaństwowych i antysocjalistycznych...” - tymi słowami 16 grudnia 1974 roku funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa uzasadniał potrzebę wszczęcia sprawy operacyjnego sprawdzenia wobec doktora Wincentego Galicy. Sprawa otrzymała znaczący kryptonim: Eskulap. W końcu chodziło o lekarza. Galica nie był przypadkowym obywatelem - góral z krwi i kości, były więzień obozów koncentracyjnych, lekarz, społecznik, prezes Związku Podhalan. Dla SB - postać podejrzana, a nawet niepokojąco aktywna.

Krytykuje socjalizm

W oczach bezpieki Związek Podhalan - od czasu, gdy ster przejął Galica - „staje się organizacją coraz bardziej polityczną, a nie kulturalną”. Na domiar złego - Galica znał księży, proboszczów, a nawet Karola Wojtyłę. Nie dość że żona Helena wtórowała mu w tych znajomościach, to jeszcze oboje utrzymywali kontakty z przedstawicielami Polonii z USA. I, o zgrozo, rozmawiali z nimi! A nawet przyjmowali ich w Zakopanem, jakby to był pensjonat, a nie miasto socjalistycznej chwały. Podkreślano też inne niepokojące elementy jego życiorysu: Galica był za granicą. Bywał we Włoszech, w Jugosławii, a nawet w Chinach. Znał języki - niemiecki, angielski, łacinę. W dodatku posiadał Moskwicza i maszynę do pisania - dwa narzędzia potencjalnej kontrrewolucji.

Niebezpieczne marzenia

W raportach czytamy z niepokojem: „Związując się z parafią zakopiańską i kurią krakowską, ma nadzieję zostać wystawiony przez środowisko katolickie jako kandydat na posła do Sejmu PRL. To jego największe życiowe marzenie”. A wiadomo - marzenia w PRL-u powinny być kolektywne, skromne i zgodne z linią partii. Niestety, Galica był trudny do przekonania. Krytykował socjalizm, wychwalał sanację, a o partii i rządzie wypowiadał się z lekceważeniem. Z takim życiorysem i poglądami - wiadomo - trzeba było działać.

Funkcjonariusze nie mieli wątpliwości: Galica to autorytet. A to już pachnie kontrrewolucją. Szczególnie gdy tenże autorytet organizuje uroczystości ku czci generała Galicy, sprowadza jego prochy do Zakopanego, chce szkołę nazwać jego imieniem i ustawić w niej popiersie. A jeszcze poszerza działalność Związku Podhalan poza Podhale, chce mieć wpływ na decyzje władz lokalnych i - o zgrozo - jako osoba świecka chodzi na spotkania dekanatu. Dalej było już tylko gorzej - prowadził rozmowy z hierarchami, zapraszał biskupów, organizował spotkania z działaczami z USA. Udzielał się też przy beatyfikacji Maksymiliana Kolbego. Cała ta działalność, według SB, nie miała nic wspólnego z medycyną - to był plan działania godny Watykanu, nie przychodni rejonowej.

Plan: skompromitować

Wobec takiego zagrożenia funkcjonariusze opracowali precyzyjny plan. Mieli wykorzystać tajnych współpracowników - TW Adam, TW Narciarz, TW Nikodem - aby zbierać informacje o Galicy i jego otoczeniu. Mieli sprawdzić jego kontakty, finanse, uroczystości, nawet świetlice. Założono podsłuch telefoniczny na numer telefonu Galiców 38-98, zlecono kontrolę korespondencji. A na koniec postawiono jasno cel: „skompromitować Galicę”.

TW Narciarz pisze z pasją

Donosy zaczęły spływać szybko. 15 kwietnia 1975 roku TW Narciarz pisze, że Związek Podhalan był, jest i zawsze będzie organizacją reakcyjną skupiającą górali znanych z wrogości do obecnej rzeczywistości. Potem z niepokojem informuje, że Klub Literacki przy Związku Podhalan to siedlisko poglądów konserwatywnych i antysocjalistycznych. W lipcu 1975 roku swoją czujność zachowuje TW Adam. „Ostatnio zauważyłem, że dr Wincenty Galica afiszuje się wszędzie ze swoją żoną. Ciekawe to jest, bo dotychczas we wszystkich uroczystościach występował sam”.

Donosów przybywało, coraz bardziej osobistych, coraz bardziej szczegółowych. W Galicę, ale Tadeusza, brata Wincentego, uderza TW Barbara. „Tadeusz Galica, Naczelnik Gminy w Poroninie od czasu objęcia stanowiska nic nie zrobił. Nie wybudowano ani metra drogi, nie wzniesiono również żadnego obiektu gospodarczego. Wg mnie, mieszkańca Poronina jest najbardziej niegospodarnym naczelnikiem na Podhalu. Główna droga Poronina u. Lenina prowadząca do Muzeum Lenina jest w opłakanym stanie i prawdopodobnie tylko dlatego ruch tą ulicą został wstrzymany, aby turyści nie mogli jej "podziwiać”. (…) Nie jest tajemnicą, że Tadeusz Galica wg twierdzeń niektórych mieszkańców Poronina zrobił duży pieniądz wówczas, gdy był prezesem GS (Gminna Spółdzielnia). O jego kontaktach z bratem Wincentym Galica nic nie mogę powiedzieć, ale wiem, że praktyka lekarska, którą wykonuje w Poroninie bardzo mu się opłaca”.

Dlaczego żebrak umiera

TW Narciarz tymczasem informuje o tym, co działo się w świetlicy Związku Podhalan 10 października 1977 roku - „Odbył się wieczór autorski Wojciecha Niedziałka”, który na tym wieczorze czytał swój wiersz pt. „Dlaczego żebrak umiera w naszym tramwaju”. Czytając ten utwór opatrywał go jednocześnie komentarzami. Jego wypowiedzi zawierały kilka aluzji pod adresem PRL, że nie ma możliwości mówienia prawdy. W czasie tego wieczoru obecny był na sali gen. Boruta-Spiechowicz, który zabrał głos mówiąc na temat kampanii wrześniowej 1939 r.(…) Na temat przebiegu tego wieczoru dokładne wiadomości ma kierownik Biblioteki Miejskiej w Zakopanem przy ul. Świerczewskiego. Podobno czynił starania, aby nie dopuścić do tego wieczoru, ale bezskutecznie. Być może, że dysponuje on tekstem utworu W. Niedziałka”.

Ostateczne zamknięcie. Prawie.

W marcu 1979 roku SB uznała, że sprawę można zamknąć - Galica został odsunięty od wpływu na Związek Podhalan. Sprawę ostatecznie zamyka kpt. Bogusław Kamrad argumentując niemożnością wykorzystania przez Wincentego Galicę Związku Podhalan do głoszenia wrogich haseł. Jednak zalecano dalszą „kontrolę operacyjną” - bo Galica wciąż miał niebezpieczne znajomości.

Galica i papież

Nazwisko Galicy powróciło raz jeszcze. W maju 1979 roku funkcjonariusz Kamrad (ten sam, który zamykał sprawę Eskulapa) zanotował, że Związek Podhalan planuje wręczyć Janowi Pawłowi II - podczas wizyty w Nowym Targu - ciupagę ze złotymi ozdobami i różaniec z korali w kształcie oscypków. I że może to zrobić Galica, bo zna papieża osobiście.

Dr Wincenty Galica zmarł w Zakopanem 21 maja 2010 roku. Kiedyś zapytałem go, czy nie kusi go, by rzucić okiem na teczkę, która - zważywszy na jego bogaty życiorys - z pewnością gdzieś spoczywa na półkach Instytutu Pamięci Narodowej. Nie chciał. Dziś, po przeczytaniu tych dokumentów, jestem pewien: tylko by się uśmiechnął i machnął ręką. A donosicielom by wybaczył.

Jurek Jurecki

Obraz Andrzeja Jureckiego, wnuka dr Wincentego Galicy. Zdjęcie obrazu - Bartłomiej Jurecki, drugi wnuk doktora.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

SlynnaPraczka 2025-05-05 10:59:14

To bardzo ciekawa i pouczająca historia. Szkoda, że jest coraz mniej ludzi, którzy tamte lata pamiętają. Szukajcie, a znajdziecie. Dzisiaj wszyscy udają, że z komuną nie mieli nic wspólnego, popierają partię czynem - tuż obok mostka ABC z odlewem czytelnika TP. Zadziorni i kudłaci postepowcy.

Reklama

Galerie

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Warszawa ma "Złote tarasy", a Zakopane tarasy cenniejsze od złota

Na dnie oceanu w Kolibie

Nagrody za Macierzyństwo rozdane

Punk Styku u Rząsów

Sportowcy HANDICAP Zakopane podsumowali sezon

Nauczyciele i sportowcy docenieni w Poroninie

XXXII Jesienny Wyścig Rowerowy w Małem Cichem

Zaufaj Panu już dziś

Malarstwo Beaty Kołaciak w Jutrzence

Biesiada pod Giewontem

Adam Bałdych i Daniele di Bonaventura U Wnuka

Dawid Lubowicz Quartet U Wnuka

Kapele, instrumentaliści i śpiewacy ludowi na scenie

Góralskie żywioły na festiwalowej scenie

Festiwalowe Targi Staroci

Barbara i Agata na folkową nutę

Mistrzostwa Podhala w powożeniu

Góralski świat Zofii Stryjeńskiej w Czerwonym Dworze

Jubileusz 150-lecia przewodnictwa tatrzańskiego

Konkurs na wzorcowego oscypka 2025

XVI Europejskie Targi Produktów Regionalnych

Święto ulicy Zamoyskiego w Zakopanem

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane centrum - MAŁY POKÓJ Z BALKONEM NA DŁUŻEJ - TANIO - 502 879 648.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY, DEKARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
PRACA | dam
CENTRALNY OŚRODEK SPORTU w Zakopanem zatrudni POMOC KUCHENNĄ. Tel.: 725 300 095, e-mail: rekrutacja.zakopane@cos.pl, www https://bip.cos.pl/6469/2025-10-31-zapytanie-ofertowe-wykonanie-czynnosci-pomocy-kuchennej-w-ramach-umowy-cywilnoprawnej
PRACA | dam
NIEMCY: MURARZ, CIEŚLA, MALARZ, OCIEPLENIA, ELEKTRYK, SPAWACZ, KRANISTA. Umowy na warunkach niemieckich. Kontakt: 0048 601-218-955
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
KOŚCIELISKO Kiry sprzedam działkę budowlaną do wyboru 27 arów lub 18 arów lub 9 arów. Działka około 300m od wejścia do Doliny Kościeliskiej. Działka objęta planem zagospodarowania 3MN tel 660797241 b12.pl. 660797241
Tel.: 660797241
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ W ŁAPSZACH WYŻNYCH (nr 2903, 2904, 2905). 572624414.
PRACA | dam
Poszukuję chłopaka z umiejętnością j. niemieckiego na wyjazd do Niemiec (4-7.12.25). 664 497 808.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA od A do Z. 572624414.
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM OPAŁ SUCHY - 788 344 233.
PRACA | dam
PRODUCENT ŻYWNOŚCI w Zakopanem zatrudni PRZEDSTAWICIELA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Przyjmę BRYGADY I POJEDYNCZE OSOBY NA TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE. 503 532 680.
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
PRACA | dam
Nowe miejsce na mapie Białki Tatrzańskiej rekrutuje ! Na stanowiska: -kucharz produkcyjny, kucharz wydawkowy, pizzer, pomoc kuchenna, pracownik obsługi sali restauracyjnej Jeżeli jesteś zainteresowany/ zainteresowana pracą zadzwoń, lub wyślij CV. 798625975 restauracjadwatopory@gmail.com
Tel.: 798625975
USŁUGI | budowlane
PŁYTKI, REMONTY, ELEWACJE, PODDASZA. 793 677 268.
USŁUGI | budowlane
PŁYTKI, REGIPSY, MALOWANIE, WYKOŃCZENIE WNĘTRZ. 787 479 002.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Wynajmę umeblowane MIESZKANIE EMERYTCE - Szaflary. 601 707 235.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam tanio! PENSJONAT Z WYPOSAŻENIEM W SZAFLARACH. 513 243 420.
PRACA | dam
Pracownia Projektowa SŁOWIK ARCHITEKTURA poszukuje ARCHITEKTA. Oczekujemy: *ukończonego kierunku studiów pierwszego stopnia na Wydziale Architektury *znajomości programu ArchiCAD * min. 2 lata doświadczenia. 668 309 058 https://slowikarchitektura.pl/
Tel.: 668 309 058
WWW: slowikarchitektura.pl/
PRACA | dam
Poszukiwana osoba do pracy w sklepie na Krupówkach na stanowisko sprzedawcy. 723 745 984
Tel.: 723
PRACA | dam
KASJER/KASJERKA PRACA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM BUKOWINIE TATRZAŃSKIEJ WIĘCEJ INFORMACJI POD NR TEL. 609820250 as.stasik@op.pl
Tel.: 609820250
USŁUGI | inne
PRZERÓBKI - KOŻUCHÓW, FUTER, NA PILOTKI NOWEGO KROJU. NIEDROGO, PROFSJONALNIE. 606989935.
PRACA | dam
Przyjmę do pracy na budowie - docieplenia, budowy od podstaw, wykończenia. Zakopane i najbliższe okolice.. 500160574
Tel.: 500160574
PRACA | dam
Przyjmę dwie dziewczyny najlepiej z Zakopanego NA STOISKO Z OSCYPKAMI w Zakopanem (12.12.25-12.01.26). Praca dobrze płatna. 664 497 808.
PRACA | dam
Hotel "Foluszowy Potok" Zakopane, ul. Zamoyskiego 42 zatrudni do restauracji hotelowej: KELNERA/-KĘ. Zapewniamy stabilną, całoroczną pracę w restauracji hotelowej. Kontakt wyłącznie telefoniczny: 660 41 00 46
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
USŁUGI | budowlane
DOTACJA Z CZYSTEGO POWIETRZA - TERMOMODERNIZACJA. Oferujemy bezpłatną pomoc od A do Z w pozyskiwaniu dotacji, przeprowadzeniu termomodernizacji oraz rozliczeniu dotacji z programu Czyste Powietrze. Zmień swój dom. 888 276 582.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Osoba prywatna KUPI DZIAŁKĘ BUDOWLANĄ - okolice Nowego Targu. Płacę gotówką. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYDZIERŻAWIENIA DZIAŁKA W LUDŹMIERZU PRZY DRODZE NA CZARNY DUNAJEC. 608 729 122
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
PRACA | dam
INSTRUKTORZY NARCIARSCY www.szkolajurgow.pl tel. 692001268
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.