2025-05-04 18:00:00

Zakopane

Eskulap - Ma Moskwicza i maszynę do pisania

Reklama

Ma Moskwicza i maszynę do pisania - czyli jak SB tropiło niebezpiecznego górala Wincentego Galicę.

„Biorąc pod uwagę osobowość Wincentego Galicy, jak również prowadzoną przez niego działalność oraz potencjalne zagrożenie co do możliwości wykorzystania tej działalności do propagowania haseł antypaństwowych i antysocjalistycznych...” - tymi słowami 16 grudnia 1974 roku funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa uzasadniał potrzebę wszczęcia sprawy operacyjnego sprawdzenia wobec doktora Wincentego Galicy. Sprawa otrzymała znaczący kryptonim: Eskulap. W końcu chodziło o lekarza. Galica nie był przypadkowym obywatelem - góral z krwi i kości, były więzień obozów koncentracyjnych, lekarz, społecznik, prezes Związku Podhalan. Dla SB - postać podejrzana, a nawet niepokojąco aktywna.

Krytykuje socjalizm

W oczach bezpieki Związek Podhalan - od czasu, gdy ster przejął Galica - „staje się organizacją coraz bardziej polityczną, a nie kulturalną”. Na domiar złego - Galica znał księży, proboszczów, a nawet Karola Wojtyłę. Nie dość że żona Helena wtórowała mu w tych znajomościach, to jeszcze oboje utrzymywali kontakty z przedstawicielami Polonii z USA. I, o zgrozo, rozmawiali z nimi! A nawet przyjmowali ich w Zakopanem, jakby to był pensjonat, a nie miasto socjalistycznej chwały. Podkreślano też inne niepokojące elementy jego życiorysu: Galica był za granicą. Bywał we Włoszech, w Jugosławii, a nawet w Chinach. Znał języki - niemiecki, angielski, łacinę. W dodatku posiadał Moskwicza i maszynę do pisania - dwa narzędzia potencjalnej kontrrewolucji.

Niebezpieczne marzenia

W raportach czytamy z niepokojem: „Związując się z parafią zakopiańską i kurią krakowską, ma nadzieję zostać wystawiony przez środowisko katolickie jako kandydat na posła do Sejmu PRL. To jego największe życiowe marzenie”. A wiadomo - marzenia w PRL-u powinny być kolektywne, skromne i zgodne z linią partii. Niestety, Galica był trudny do przekonania. Krytykował socjalizm, wychwalał sanację, a o partii i rządzie wypowiadał się z lekceważeniem. Z takim życiorysem i poglądami - wiadomo - trzeba było działać.

Funkcjonariusze nie mieli wątpliwości: Galica to autorytet. A to już pachnie kontrrewolucją. Szczególnie gdy tenże autorytet organizuje uroczystości ku czci generała Galicy, sprowadza jego prochy do Zakopanego, chce szkołę nazwać jego imieniem i ustawić w niej popiersie. A jeszcze poszerza działalność Związku Podhalan poza Podhale, chce mieć wpływ na decyzje władz lokalnych i - o zgrozo - jako osoba świecka chodzi na spotkania dekanatu. Dalej było już tylko gorzej - prowadził rozmowy z hierarchami, zapraszał biskupów, organizował spotkania z działaczami z USA. Udzielał się też przy beatyfikacji Maksymiliana Kolbego. Cała ta działalność, według SB, nie miała nic wspólnego z medycyną - to był plan działania godny Watykanu, nie przychodni rejonowej.

Plan: skompromitować

Wobec takiego zagrożenia funkcjonariusze opracowali precyzyjny plan. Mieli wykorzystać tajnych współpracowników - TW Adam, TW Narciarz, TW Nikodem - aby zbierać informacje o Galicy i jego otoczeniu. Mieli sprawdzić jego kontakty, finanse, uroczystości, nawet świetlice. Założono podsłuch telefoniczny na numer telefonu Galiców 38-98, zlecono kontrolę korespondencji. A na koniec postawiono jasno cel: „skompromitować Galicę”.

TW Narciarz pisze z pasją

Donosy zaczęły spływać szybko. 15 kwietnia 1975 roku TW Narciarz pisze, że Związek Podhalan był, jest i zawsze będzie organizacją reakcyjną skupiającą górali znanych z wrogości do obecnej rzeczywistości. Potem z niepokojem informuje, że Klub Literacki przy Związku Podhalan to siedlisko poglądów konserwatywnych i antysocjalistycznych. W lipcu 1975 roku swoją czujność zachowuje TW Adam. „Ostatnio zauważyłem, że dr Wincenty Galica afiszuje się wszędzie ze swoją żoną. Ciekawe to jest, bo dotychczas we wszystkich uroczystościach występował sam”.

Donosów przybywało, coraz bardziej osobistych, coraz bardziej szczegółowych. W Galicę, ale Tadeusza, brata Wincentego, uderza TW Barbara. „Tadeusz Galica, Naczelnik Gminy w Poroninie od czasu objęcia stanowiska nic nie zrobił. Nie wybudowano ani metra drogi, nie wzniesiono również żadnego obiektu gospodarczego. Wg mnie, mieszkańca Poronina jest najbardziej niegospodarnym naczelnikiem na Podhalu. Główna droga Poronina u. Lenina prowadząca do Muzeum Lenina jest w opłakanym stanie i prawdopodobnie tylko dlatego ruch tą ulicą został wstrzymany, aby turyści nie mogli jej "podziwiać”. (…) Nie jest tajemnicą, że Tadeusz Galica wg twierdzeń niektórych mieszkańców Poronina zrobił duży pieniądz wówczas, gdy był prezesem GS (Gminna Spółdzielnia). O jego kontaktach z bratem Wincentym Galica nic nie mogę powiedzieć, ale wiem, że praktyka lekarska, którą wykonuje w Poroninie bardzo mu się opłaca”.

Dlaczego żebrak umiera

TW Narciarz tymczasem informuje o tym, co działo się w świetlicy Związku Podhalan 10 października 1977 roku - „Odbył się wieczór autorski Wojciecha Niedziałka”, który na tym wieczorze czytał swój wiersz pt. „Dlaczego żebrak umiera w naszym tramwaju”. Czytając ten utwór opatrywał go jednocześnie komentarzami. Jego wypowiedzi zawierały kilka aluzji pod adresem PRL, że nie ma możliwości mówienia prawdy. W czasie tego wieczoru obecny był na sali gen. Boruta-Spiechowicz, który zabrał głos mówiąc na temat kampanii wrześniowej 1939 r.(…) Na temat przebiegu tego wieczoru dokładne wiadomości ma kierownik Biblioteki Miejskiej w Zakopanem przy ul. Świerczewskiego. Podobno czynił starania, aby nie dopuścić do tego wieczoru, ale bezskutecznie. Być może, że dysponuje on tekstem utworu W. Niedziałka”.

Ostateczne zamknięcie. Prawie.

W marcu 1979 roku SB uznała, że sprawę można zamknąć - Galica został odsunięty od wpływu na Związek Podhalan. Sprawę ostatecznie zamyka kpt. Bogusław Kamrad argumentując niemożnością wykorzystania przez Wincentego Galicę Związku Podhalan do głoszenia wrogich haseł. Jednak zalecano dalszą „kontrolę operacyjną” - bo Galica wciąż miał niebezpieczne znajomości.

Galica i papież

Nazwisko Galicy powróciło raz jeszcze. W maju 1979 roku funkcjonariusz Kamrad (ten sam, który zamykał sprawę Eskulapa) zanotował, że Związek Podhalan planuje wręczyć Janowi Pawłowi II - podczas wizyty w Nowym Targu - ciupagę ze złotymi ozdobami i różaniec z korali w kształcie oscypków. I że może to zrobić Galica, bo zna papieża osobiście.

Dr Wincenty Galica zmarł w Zakopanem 21 maja 2010 roku. Kiedyś zapytałem go, czy nie kusi go, by rzucić okiem na teczkę, która - zważywszy na jego bogaty życiorys - z pewnością gdzieś spoczywa na półkach Instytutu Pamięci Narodowej. Nie chciał. Dziś, po przeczytaniu tych dokumentów, jestem pewien: tylko by się uśmiechnął i machnął ręką. A donosicielom by wybaczył.

Jurek Jurecki

Obraz Andrzeja Jureckiego, wnuka dr Wincentego Galicy. Zdjęcie obrazu - Bartłomiej Jurecki, drugi wnuk doktora.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

SlynnaPraczka 2025-05-05 10:59:14

To bardzo ciekawa i pouczająca historia. Szkoda, że jest coraz mniej ludzi, którzy tamte lata pamiętają. Szukajcie, a znajdziecie. Dzisiaj wszyscy udają, że z komuną nie mieli nic wspólnego, popierają partię czynem - tuż obok mostka ABC z odlewem czytelnika TP. Zadziorni i kudłaci postepowcy.

Reklama

Galerie

Czysta Piątka w Czystych Tatrach

Zwiedzamy zrujnowane Sanato

Z mamą i tatą fajnie jest!

Józefa Pęksa-Czerniawska, Agata Nowakowska-Wolak i Wojciech Strączek nagrodzeni w "Księżówce"

Szesnaście kobiet w Miejskiej Galerii Sztuki

Sky Walk Serce Poronina otwarte dla wszystkich

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyli Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I PRZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA od A do Z. 572624414.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Wynajmę kawalerkę w Nowym Targu. 788206545 ascyk21@vp.pl
Tel.: 788206545
PRACA | dam
POSZUKUJEMY OSÓB DO PRACY W KARCZMIE PRZY KRUPÓWKACH na stanowisko: KUCHARZ, POMOC KUCHENNA. 600 035 355.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajecia pod działalność (biura, gabinet kosmetyczny, itp.) 3 LOKALE W ZAKOPANEM. 602 617 177.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Na sprzedaż atrakcyjny sklep odzieżowy w centrum Zakopanego,zatowarowany na sezon ,niski czynsz oraz możliwość natychmiastowego przejęcia ,sprzedaż z prywatnych powodów .Zainteresowanych zapraszam do kontaktu. 669252344
Tel.: 669252344
PRACA | dam
Poszukujemy POKOJOWYCH do aparthotelu Białce Tatrzańskiej. Możliwość pracy stałej z umową o pracę lub inną w zależności od potrzeb pracownika oraz pracy sezonowej/dorywczej. Tel +48696112266, goralski.edyta@gmail.com.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY, ŁATY - 788 344 233.
PRACA | dam
Kąpielisko Geotermalne Szymoszkowa przyjmie do pracy na sezon letni: PIZZERA, BARMANKI, OSOBY DO OBSŁUGI PUNKTÓW GASTRONOMICZNYCH. Więcej informacji pod nr tel.: 693 319 707
PRACA | dam
PIELĘGNIARKA ANESTEZJOLOGICZNA z doświadczeniem potrzebna na 24-godzinne dyżury do starszej kobiety od wielu lat na respiratorze. Warunki do uzgodnienia. Wiadomość: 882 940 447.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ 20 AR. 505 429 375.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM UDZIAŁ - 1/3 CZĘŚCI - W DZIAŁCE ROLNEJ POŁOŻONEJ W BIAŁYM DUNAJCU o numerze 6455/2, pow. 850 m2. 602 339 889.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
NIEMCY - MURARZ, CIEŚLA, MALARZ, OCIEPLENIA, SPAWACZ, ELEKTRYK. 601-218-955
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
PRACE WYSOKOŚCIOWE, MALOWANE DACHÓW, MALOWANIE ELEWACJI METODĄ NATRYSKOWĄ ORAZ KLASYCZNĄ. 537 160 398.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
Tel.: 600
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDEGO MERCEDESA SPRINTERA. 531 666 333.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.