2025-10-23 16:40:27

Zakopane

To nom jesce w dusy gro. O wywłaszczeniu górali z Tatr, czyli ziemia tania jak bułka (WIDEO)

Reklama

Komuniści za metr kwadratowy tatrzańskiej działki płacili 22 grosze, wtedy tyle kosztowała bułka w sklepie, pierwsza taka wystawa o wywłaszczeniu górali z Tatr.

Dziś w Kuźnicach otwarto nową wystawę plenerową Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ekspozycja "To nom jesce w dusy gro. O wywłaszczeniu górali z Tatr".

Takiej wystawy jeszcze nie było. Władze Tatrzańskiego Parku Narodowego z otwartą przyłbicą mierzą się z "grzechem pierworodnym", jaki popełniono u zarania tworząc TPN. Ten grzech po dziś dzień odciska się piętnem wśród wielu górali, którzy mają żal. Do państwa polskiego i do Parku. Krzywda, jaką wyrządzono pasterskim rodom do dziś wybrzmiewa echem, które po Tatrach niesie wiatr.

Wystawa przygotowana została z okazji jubileuszu 70-lecia Tatrzańskiego Parku Narodowego, a otwarcie zaszczyciła swą obecnością Paulina Hennig-Kloska, minister ochrony środowiska. Podkreśliła jak wielką wagę ma społeczna aprobata i zgoda na tworzenie parków narodowych, bowiem są one naszym narodowym skarbem i chlubą.

Wernisażowi w zespole dworsko-parkowego w Kuźnicach towarzyszyła na przemian słoneczna, ciepła, deszczowa, chmurna i zimna pogoda. A to za sprawą wiatru halnego. Wystawa ukazuje tworzenie TPN w realiach PRL – Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Tak z perspektywy historycznej, jak i administracyjnej oraz w relacji mieszkańców Podhala.

Ciągłość gazdowania na halach, która trwała kilkaset lat przerwał brutalnie proces komunistycznych wywłaszczeń, do których doszło w latach 1960–1980.

- Przymusowe pozbawianie własności było konsekwencją utworzenia w 1955 roku Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wywłaszczenia dotyczyły całych nieruchomości, udziałów w prawie własności nieruchomości lub służebności na obszarze 12 081 hektarów i objęły ponad 6000 osób - przypomniał Szymon Ziobrowski, dyrektor TPN. Przypomniał, że idea utworzenia Parku, formułowana jeszcze w okresie międzywojennym, miała szczytne założenia. Za zadanie pomysłodawcy stawiali sobie ochronę przyrody przy poszanowaniu własności. Niestety, tego drugiego zabrakło w czasach komunistycznych. PRL wypaczyła pierwotne intencje, a odbieranie góralom lasów, hal i łąk położyło się cieniem na postrzeganiu Parku przez górali. Geodeta Piotr Bąk, były burmistrz Zakopanego, były starosta tatrzański przypomniał historię przedwojennych starań o utworzenie Parku Przyrody w Tatrach. Starania te przerwała wojna w 1939 roku. Podkreślił, że w czasach stalinowskich, gdy tworzono TPN wielu górali nie odebrało depozytów sądowych, marnych groszy za metr kwadratowy zawłaszczonej przez państwo ziemi. Jedni unieśli się honorem, inni nie chcieli odbierać pieniędzy, bo PRL wykorzystałoby ten fakt jako potwierdzenie, że procedura odbywa się za zgodą dotychczasowych właścicieli ziem. A takiej zgody nie było. - Dla przykładu, sprawdzałem to wczoraj. Współwłaściciele obszaru Hali Gąsienicowej dostawali w 1964 roku 22 grosze za metr kwadratowy działki. To była wtedy wartość bułki wodnej - przypomniał Piotr Bąk.

Więcej zdjęć z wernisażu w naszej galerii: https://24tp.pl/g/3831

Autorzy wystawy

Agnieszka Gąsienica-Giewont - etnolożka i muzealniczka, radna gminy Kościelisko, autorka publikacji poświęconych kulturze Podhala. Od lat zajmuje się badaniem i popularyzacją dziedzictwa regionu. Kierowniczka Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem, animatorka kultury regionalnej, jurorka festiwali i inicjatorka licznych projektów artystycznych i edukacyjnych.

Piotr Bąk - dr inż. geodeta, przewodnik tatrzański i samorządowiec. W przeszłości burmistrz Zakopanego, a następnie starosta tatrzański. Zasiadał w Państwowej Radzie Ochrony Przyrody oraz w Radzie Naukowej Tatrzańskiego Parku Narodowego. Od lat zaangażowany w działania na rzecz ochrony przyrody i zachowania dziedzictwa kulturowego Tatr.

Inicjatorzy projektu: Filip Zięba, Szymon Ziobrowski

Tekst: Piotr Bąk, Agnieszka Gąsienica-Giewont

Badania terenowe: Agnieszka Gąsienica-Giewont, Katarzyna Gąsienica-Józkowy

Górale, uczestnicy projektu

Dzielili się nie tylko wspomnieniami, ale też historycznymi dokumentami, fotografiami z rodzinnych albumów: Jan Antoł, Stanisław Bobak, Grzegorz Bryniarski, Andrzej Budz „Kwatercorz”, Józef Budz „Miescorz”, Jan Buńda, Elżbieta Frankowska-Cząstka, Wojciech Gąsienica-Byrcyn, Wojciech Gromada, Ludwina Gut-Antoł, Jan Jasionek, Anna Jasionek, Andrzej Knapczyk, Anna Knapczyk, Krzysztof Lassak, Igor Łukaszczyk, Franciszek Łukaszczyk „Jurzyk”, Stanisław Machajewski, Franciszek Maciata, Maria Majerczyk „Krowiorkula”, Piotr Mazik, Andrzej Mąka, Jan Michałczak, Krystian Mrugała, Aniela Pawlikowska „Fabianka”, Stanisław Rychtarczyk, Janina Sichelska, Stanisław Skupień „Stosel”, Stanisław Skupień „Kubów”, Stanisław Skupień, Andrzej Skupień, Regina Słodyczka-Giewont, Helena Stasik „Rabianka”, Zofia Stasik „Rabianka”, Aniela Stasik „Rabianka”, Maria Staszel, Andrzej Staszel „Furtek”, Stanisław Staszel, Bartłomiej Stopka, Andrzej Styrczula, Władysława Styrczula, Jerzy Szczepaniak-Krupowski, Romuald Szczepaniak-Krupowski, Henryk Trebunia-Tutka, Antoni Zięba

Redakcja: Paulina Kołodziejska, Łukasz Mackiewicz

Korekta: Marta Grygoruk

Konsultacja: Paweł Skawiński, Antoni Zięba, Filip Zięba

Koordynacja: Beata Bańka, Paulina Kołodziejska

Projekt graficzny: Bartłomiej Witkowski

Mapy: Piotr Bąk, Zuzanna Bąk, Marcin Bukowski

Zdjęcia archiwalne pochodzą ze zbiorów uczestników projektu, natomiast zdjęcia współczesne pochodzą z filmu Ostatnia noc na Kopieńcu Bartka Solika.

rav

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

zg 2025-10-24 11:26:37

to jest niesamowity policzek wymierzony góralom! jak ktoś śmiał coś takiego zorganizować? "zabraliśmy wam grunty i robimy na tym biznes i nic nam nie możecie zrobić" - to jak rozdrapywanie starych ran.. bezczelność i arogancja! Co nam zaproponowali w ramach tej wystawy? Wypłacą wreszcie odszkodowania czy dalej będą się paść na naszej krzywdzie? Park powstał w celu ograniczenia liczby turystów w górach.. ja mam pytanie, czy są ograniczenia w TPN ie liczby wejść? PS. Schroniska przerodziły się w hotele z pokojami 1000 zł za noc..

czopek 2025-10-24 09:25:10

Wnoszę o zmianę nazwy TPN na Tatrzański Park Rozrywki.

worek na śmieci 2025-10-23 20:41:19

Zorganizowanie takiej szopki przez dyrektora-dewelopera zakrawa na skrajny cynizm i sadyzm wobec byłych właścicieli terenów TPN. To tak jakby chciał powiedzieć im "Patrzcie i podziwiajcie jaki piękny stworzyłem lunapark do koszenia kasy na waszych ziemiach. Nie ma on nic wspólnego z ochroną przyrody a niebawem wchodzimy w biznes ze stacją narciarską. A wam jakieś banialuki wcisnęli że dla ochrony przyrody i inne frazesy. A to jest czysty biznes."
No, powiem, że takiej zniewagi się nie spodziewałem...

Wnuczka okradzionych 2025-10-23 19:15:07

TPN i kolejne wladze niech się rozliczyą z krzywd , przeproszą i zadość uczynią prawowitym właścicielom .
Potem będzie czas na świętowanie.
Niech przeproszą za mandaty dla ludzi, którzy kiedyś zeszli ze szlaku , żeby swoim dzieciom pokazać gdzie była ich ojcowizna. Za podpalenie albertynów -taki skandal pozostał nierozliczony. Za "polowanie" na ludzi , którzy co roku upamiętniają wielkiego Polaka, aktora, poetę, dramaturga, filozofa, Papieża Jana Pawła II. I tak można pisać w nieskończoność, siedemdziesiąt lat wstydu.
Ale jest ministra na gali, pewnie przywiozła "terefere" od premiera.

chochoł 2025-10-23 18:45:57

gdyby ten mostek był remontowany za twoich idoli to marawiecki ze świtą byłby bankowo przecinać wstęgę :-)

brać siy z tela 2025-10-23 18:34:46

A dzisiaj kasinioki z Chramcówek są przekonani, że oni sobie kupili. Zapłacili góralom

Wyborca 2025-10-23 18:25:07

Nie wierzyłem .... do końca nie wierzyłem że jeden z dwóch parlamentarzystów (drugi - senator już nie żyje) obiecujący góralom podczas każdej kampanii odzyskanie polan i własności pojawi się na wystawie... I o to moja niewiara stała się płonniejsza niż biały puch.... pojawił się i załapał na fotkę w baseballówce... czapki z głów przed dyrekcją TPN że go nie wzięli do organizacji wystawy... mało tego wspaniałe Panie nie przeprowadziły z nim nawet wywiadu. I słusznie.... bo z obiecywaczami bez POkrycia się nie rozmawia....

Zakopianka 2025-10-23 18:15:30

Komuniści i arystokracja, jedni uwłaszczyli się na tym co ukradli narodowi a drudzy ponieważ zawsze byli blisko władzy , odzyskali swoje majątki.
Trzeba mieć "fantazję" i odwagę i brak elementarnego poczucia sprawiedliwości, żeby taką wystawę urządzić. I jeszcze zaprosić potomków ludzi, których się okradło. Właściciele wywłaszczonych hal dostali grosze w porównaniu do tego co stracili i nawet wolna już ojczyzna odmowiła im zadośćuczynienia.
Teraz TPN gazduje tak, że ręce opadają, z ochroną przyrody niewiele ma to wspólnego i nie krępuje się zarabiać na tym jak zwykły szmalcownik.
Dla górali ma wystawę, brawo!!!!
I jako premię wizytę pani Kłoski, to dopiero atrakcja!!!

xxx 2025-10-23 17:54:39

Pierwsze skojarzenie - kamień pamięci w Berlinie. Może dlatego, że ministra przybyła na wystawę, a na otwarcie nowego mostku nie.

Jasne 2025-10-23 17:02:05

Teraz to chyba sami się wywłaszczają tylko za większą ilość bułek.

Reklama

Galerie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Warszawa ma "Złote tarasy", a Zakopane tarasy cenniejsze od złota

Na dnie oceanu w Kolibie

Nagrody za Macierzyństwo rozdane

Punk Styku u Rząsów

Sportowcy HANDICAP Zakopane podsumowali sezon

Nauczyciele i sportowcy docenieni w Poroninie

XXXII Jesienny Wyścig Rowerowy w Małem Cichem

Zaufaj Panu już dziś

Malarstwo Beaty Kołaciak w Jutrzence

Biesiada pod Giewontem

Adam Bałdych i Daniele di Bonaventura U Wnuka

Dawid Lubowicz Quartet U Wnuka

Kapele, instrumentaliści i śpiewacy ludowi na scenie

Góralskie żywioły na festiwalowej scenie

Festiwalowe Targi Staroci

Barbara i Agata na folkową nutę

Mistrzostwa Podhala w powożeniu

Góralski świat Zofii Stryjeńskiej w Czerwonym Dworze

Jubileusz 150-lecia przewodnictwa tatrzańskiego

Konkurs na wzorcowego oscypka 2025

XVI Europejskie Targi Produktów Regionalnych

Święto ulicy Zamoyskiego w Zakopanem

Fioletowo na Hali Gąsienicowej

Morskie Oko w deszczu, mgle i chmurach

Orkiestra Akademii Beethovenowskiej w Belvedere

Kultura na Bani. Koncert 2 plus 1

Nigdy o Tobie nie zapomnę

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Przyjmę dwie dziewczyny najlepiej z Zakopanego NA STOISKO Z OSCYPKAMI w Zakopanem (12.12.25-12.01.26). Praca dobrze płatna. 664 497 808.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DOMEK długoterminowo, 35 m2, Szaflary, 1800 zł na miesiąc, rachunki wliczone w czynsz. 668 774 208.
USŁUGI | inne
Chętnie zaopiekuję się psiakami i innymi zwierzakami domowymi. Najlepiej po 14.00. 530806950 przemkoh2o@wp.pl
Tel.: 530806950
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia w Nowym Targu POKÓJ Z ANEKSEM KUCHENNYM I ŁAZIENKĄ. 889 694 718.
PRACA | dam
Hotel "Foluszowy Potok" Zakopane, ul. Zamoyskiego 42 zatrudni do restauracji hotelowej: KELNERA/-KĘ. Zapewniamy stabilną, całoroczną pracę w restauracji hotelowej. Kontakt wyłącznie telefoniczny: 660 41 00 46
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
Przyjmę do pracy PIZEERA Z DOŚWIADCZENIEM, praca 4/5 dni w tygodniu, od 16:00 do 1:30. Zakopane. Stawka: 30 zł/godz. 692 242 042.
PRACA | dam
PKL Horeca Sp. z o.o. jest Spółką wchodzącą w skład Grupy PKL. Obecnie poszukujemy osoby na stanowisko: SPECJALISTA DS. JAKOŚCI SPRZEDAŻY. Miejsce pracy: Zakopane. CO BĘDZIE NALEŻEĆ DO TWOICH OBOWIĄZKÓW? - Monitorowanie wyników tajemniczego klienta i analiza raportów sprzedażowych, - Identyfikacja trendów oraz obszarów wymagających poprawy, - Współpraca z liderami obiektów - motywowanie zespołów, spotkania, ustalanie celów jakościowych i sprzedażowych, - Opracowywanie i wdrażanie standardów obsługi w hotelach i restauracjach, - Organizacja szkoleń z zakresu jakości obsługi, upsellingu i cross-sellingu, - Przygotowywanie raportów jakościowych i sprzedażowych, monitorowanie postępów, - Analiza feedbacku od klientów i wdrażanie działań korygujących, - Poszukiwanie innowacji i nowych technologii wspierających jakość usług, - Ścisła współpraca w obrębie działu, oraz z klientem wewnętrznym i zewnętrznym, - Tworzenie zestawień, porównań i raportów na zlecenie przełożonego. DOŁĄCZ DO NAS! Więcej informacji i rekrutacja: https://www.pkl.pl/post/specjalista-ds-jakosci-sprzedazy.html
WWW: www.pkl.pl/post/specjalista-ds-jakosci-sprzedazy.html
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
PRACA | dam
Zatrudnię Recepcjonistkę/Recepcjonistę: - umowa o pracę - w hotelu 4* - możliwość rozwoju: szkolenia, kursy - konieczna znajomość języka angielskiego - doświadczenie mile widziane, ale jeżeli nie masz doświadczenie, to wszystkiego Cię nauczymy:). 600087765 stamary.pl praca@wo-ma.com
Tel.: 600087765
PRACA | dam
PRODUCENT ŻYWNOŚCI w Zakopanem zatrudni PRZEDSTAWICIELA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Piekarnia rzemieślnicza TuChleb w Zakopanem zatrudni piekarkę/piekarza, cukierniczkę/cukiernika oraz osobę do przyuczenia. 602124461
Tel.: 602124461
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajecia ładne mieszkanie 2 pokojowe 36m2 w Nowy Targu -ul Szaflarska w bloku z windą tel 660797241 b12.pl.
USŁUGI | budowlane
DOTACJA Z CZYSTEGO POWIETRZA - TERMOMODERNIZACJA. Oferujemy bezpłatną pomoc od A do Z w pozyskiwaniu dotacji, przeprowadzeniu termomodernizacji oraz rozliczeniu dotacji z programu Czyste Powietrze. Zmień swój dom. 888 276 582.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Osoba prywatna KUPI DZIAŁKĘ BUDOWLANĄ - okolice Nowego Targu. Płacę gotówką. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYDZIERŻAWIENIA DZIAŁKA W LUDŹMIERZU PRZY DRODZE NA CZARNY DUNAJEC. 608 729 122
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
SZUKAM POKOJU DO WYNAJĘCIA NA DŁUŻEJ. 511 231 863
PRACA | dam
SUPERMARKET LEWIATAN W MURZASICHLU zatrudni pełny etat na stanowisko sprzedawca kasjer praca zmianowa. 601514066
Tel.: 601514066
PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni KONSERWATORA, koniecznie zmotoryzowanego. Praca na 1/2 etatu 666378357.
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788
SPRZEDAŻ | zwierzęta
BORDER COLLIE szczenięta. 791 669 932.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOMY po 100 m2 - Klikuszowa, koło Centrum Narciarstwa. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę budowlaną Nowy Targ i okolice. 608 729 122.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę CIEŚLI DACHOWYCH, DEKARZY, POMOCNIKA DEKARZA. 608729122.
PRACA | dam
INSTRUKTORZY NARCIARSCY www.szkolajurgow.pl tel. 692001268
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
SPRZEDAŻ | różne
LIKWIDACJA SKLEPU "WOD-KAN I ŁAZIENKI". WYPRZEDAŻ ASORTYMENTU W ATRAKCYJNYCH CENACH. W tym: baterie, umywalki, itp. Zapraszamy: ul. Chramcówki 33, Zakopane.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOM, centrum Zakopanego - 602 633 931.
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO, KELNERKĘ. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
NIEMCY: murarz, cieśla, malarz, ocieplenia, elekryk, spawacz, operator koparki, dźwigowy. Umowy na warunkach Niemieckich 0048 601 218 955
PRACA | dam
Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.