Orawa

Orawskie szopki

Reklama

Stare orawskie szopki to unikatowe dzieła sztuki ludowej, które łączą tematykę religijną z lokalną kulturą, ukazując sceny biblijne w kontekście życia górali i charakterystycznych krajobrazów Orawy.

"Prawie w każdym kościele w dziewięciu parafjach na Orawie Polskiej są takie szopki niewielkie, pełne figur, a radujące ludzi zgromadzonych na nabożeństwo" - pisał w 1931 roku Seweryn Udziela, etnograf, badacz i popularyzator folkloru i kultury ludowej Małopolski.

Orawczańskie jasełka

Zabytkowy kościół św. Jana Chrzciciela w Orawce, najstarsza drewniana świątynia na Górnej Orawie, kryje w sobie unikalną i bardzo starą, choć zdekompletowaną szopkę bożonarodzeniową. Może pochodzić ona z XVIII wieku. Tylko dzięki niezwykłym okolicznościom - niemal przez dwa wieki - zachowały się figurki z orawczańskich jasełek. Są one inne niż te spotykane w kościołach. Na wyciętych deseczkach naklejone zostały akwarelowe obrazki. Hanna Pieńkowska i Tadeusz Staich w 1956 roku w "Drogami skalnej ziemi" piszą, że przedstawiają one "postacie subtelne w kolorach, o zaznaczonym ołówkowo konturze", które "potraktowano z lekko zmanierowanym wdziękiem". Kiedyś tło stanowiły kolorowe mury Jerozolimy, a w centralnym punkcie mały drewniany budyneczek, o dachu krytym strzechą i wspartym na słupach pełnił rolę szopki. Wszystkie jasełkowe postaci ukazano w zastygłym ruchu. Matkę Boską przedstawiono jako poważną matronę z uniesionymi rękoma, a św. Józefa wspartego na lasce. Wśród figur zwracają uwagę pastuszkowie, ubrani w starodawne stroje góralskie. Są też harnasie-zbójnicy z ciupagami oraz grajkowie w dworskich strojach. Nie zabrakło również małych figurek zwierzęcych. Pierwotny wygląd orawczańskich jesełek utrwalił na akwareli Józef Pieniążek. Malunek jest częścią teki "Podhale w obrazach", wydanej w 1937 roku we Lwowie.

Z Lipnicy do Chyżnego

W starym drewnianym kościele w Lipnicy Wielkiej, który w 1770 roku został przeniesiony do Chyżnego, też znajdowała się szopka. Jasełkowe figurki wyrzeźbił w drewnie dziadek lipnickiego nauczyciela Emila Miki. Część z nich znalazła miejsce w zbiorach etnograficznych, które mieszczą się w starej plebanii w Chyżnem. Parę figurek pozostało w lipnickim kościele. Rzeźbione jasełka - prócz Świętej Rodziny - przedstawiają pasterzy, odzianych w regionalne stroje. Podobnie jak w Orawce, tak i tutaj nie zabrakło zbójnika-harnasia. Są też królowie w koronach na głowach i płaszczach gronostajowych.

W 1931 roku Seweryn Udziela wspomniał: "Szopka w Lipnicy Wielkiej ma już sklepowe, kupne figurki Matki Boskiej i świętego Józefa w miejsce dawniejszych, przeniesionych do szopki w kościele w Lipnicy Małej. Miał je rzeźbić góral Mika, dziadek obecnego kierownika szkoły w Lipnicy Wielkiej". Natomiast Hanna Pieńkowska i Tadeusz Staich w "Drogami skalnej ziemi" podają: "Udaje nam się odszukać w zakrystii sześć figurek starych rzeźbionych jasełek: M. Boskiej, św. Józefa, pasterzy, pasących się owieczek i psa. Tyle pozostało z całego zespołu, przyniesionego podobno z Lipnicy Wielkiej. (...) Nie wydaje się jednak, aby rzeźby te miały więcej niż sto lat". Przypuszczać należy, że po przeniesieniu do Chyżnego szopki bożonarodzeniowej, pamiętającej jeszcze czasy starego kościółka, Mika wyrzeźbił nowe jasełka, które z Lipnicy Wielkiej trafiły później do Lipnicy Małej.

Na stronie internetowej chyżniańskiej parafii znajduje się opis tej szopki, która znajduje się w parafialnym muzeum w Chyżnem: "Szopka jest uroczym zabytkiem orawskiej rzeźby religijnej. Każdy szczegół postaci jest tu oddany z wdziękiem i precyzją. Podhalańsko-orawską szopę zastąpił budyneczek kamienny z arkadowym wejściem i malutkimi okienkami. Ten element czyni jasełka orawskie zbieżnymi z typem szopki zwanym neapolitańskim. Do Dzieciątka leżącego w żłobie obok Marii i Józefa, przybywają monarchowie. Bardziej interesujące wydają się jednak postacie pasterzy i górali w zbójnickich czapach. Przygrywają Narodzonemu na ludowych instrumentach dętych. Są bliscy, bo orawscy i świadczą, że te miniaturki rzeźbiarskie zrodziły się na tym terenie. Uzupełniają liczną grupę postaci: wół, osioł, kilka owiec i baranów, a nawet pasterski pies. Wszystko jest dyskretnie polichromowane".

jof

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Orawa

Orawskie szopki

Stare orawskie szopki to unikatowe dzieła sztuki ludowej, które łączą tematykę religijną z lokalną kulturą, ukazując sceny biblijne w kontekście życia górali i charakterystycznych krajobrazów Orawy.

Szkolnie i kolędowo

Zaglądamy do Czerwonego Dworu

Jedla z koncertem w Atmie

Żółty żonkil nadzieją dla hospicjum

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Zobacz pozostałe galerie