Powiatowe obchody 1 sierpnia

78 lat temu 1 sierpnia o godz. 17.00 jednostki Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej oraz oddziały dyspozycyjne Komendy Głównej AK rozpoczęły bój o Warszawę. W szeregach powstańczych znalazła się liczna grupa mieszkańców Zakopanego. Wśród poległych w walkach na ulicach stolicy byli między innymi:

Janusz Chyliński, ur. 1923 - uczeń gimnazjum, pseudonim "Góral", żołnierz kompanii ochrony sztabu "Koszta", poległ na Placu Bankowym,

Jerzy Chyliński, ur. 1924 - uczeń gimnazjum, pseudonim "Karol", żołnierz kompanii ochrony sztabu "Koszta", poległ na ul. Świętokrzyskiej,

Cybulski Marek, muzyk, został zamordowany w więzieniu na Al. Szucha,

Halina Dadejowa , historyk , dyrektor zakopiańskiego gimnazjum "Szarotka", żołnierz oddziału V Komendy Głównej Armii Krajowej Dowodzenie i Łączność, poległa na ul. Chmielnej,

Aleksander Ferencowicz ur. 1925, uczeń gimnazjum, pseudonim "Bystry", żołnierz batalionu "Ruczaj", zmarł od ran,
 
Jerzy Kozłowski,

Władysław Majer,

Piotr Ochotnicki,

Franciszek Trzaska, restaurator,

Olgierd Sokołowski, przedwojenny dyrektor zakopiańskiego "Odrodzenia", żołnierz AK pseudonim "Bakcyl", w 1944 r. ordynator w Szpitalu Wolskim w Warszawie. 5 VIII 1944 został wyprowadzony przez Niemców razem z personelem szpitalnym i pacjentami do baraków przy ul. Moczydło na Woli. Odrzucił propozycję indywidualnego zwolnienia (zawdzięczał ją temu, że w Szpitalu Wolskim prowadził narzucony mu oddział dla pacjentów niemieckich) i pozostał z aresztowanymi. Tegoż dnia wraz z innymi został rozstrzelany na rogu ul. Górczewskiej i Zagłoby. Zwłoki spalono.

Późną wiosną 1944 r. do Poronina przybyli Tadeusz Wronowski "Przygoda" i Andrzej Ziemilski "Krzyś" żołnierze batalionu "Parasol" grup szturmowych Armii Krajowej z zadaniem zorganizowania zaplecza dla oddziału. W przygotowanej przez nich bazie po kapitulacji Powstania urządzono szpital partyzancki dla tych żołnierzy "Parasola", którzy wyszli z Warszawy wraz z ludnością cywilną. Między innymi przy wsparciu tej grupy powstał w Poroninie oddział partyzancki "Ciupaga", który wykonał szereg akcji zbrojnych na Podhalu jesienią 1944 r.
Żona gen. Antoniego Chruściela "Montera", dowódcy Powstania Warszawskiego, Waleria Chruściel od października 1944 do maja 1945 ukrywała się w domu Galiców "Dusów" w Poroninie .

Po upadku Powstania 650 tys. mieszkańców Warszawy i okolicznych miejscowości zostało zmuszonych do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania. Z tego 2134 osoby znalazło schronienie w Zakopanem i okolicznych miejscowościach. Po przybyciu na Podhale warszawiacy zorganizowali między innymi tajne nauczanie, gimnazjum, liceum a nawet ekspozytury dwóch wydziałów Politechniki Warszawskiej.

Opowieści uczestników Powstania zainspirowały Bronisława Kłosowskiego, ps. "Radosławski" drużynowego 5 zakopiańskiej drużyny harcerzy do zorganizowania oddziału partyzanckiego złożonego z członków drużyny. Oddział ten działał na terenie Tatr Zachodnich do ucieczki Niemców z Zakopanego w styczniu 1945 r.

Po wojnie w Zakopanem osiedliło się wielu uczestników Powstania Warszawskiego, którzy znacząco wpisali się w dzieje miasta pod Giewontem. Jedna z takich osób jest Barbara Grocholska-Kurkowiak - polska narciarka, olimpijka z Oslo 1952 i Cortina dAmpezzo 1956, trenerka i poetka. W wieku 17 lat brała udział w Powstaniu Warszawskim jako sanitariuszka w 1. Pułku Szwoleżerów. Posługiwała się pseudonimem "Kuczerawa". Walczyła na Czerniakowie i Mokotowie

W Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego koncelebrowanej Mszy Świętej w intencji poległych w Powstaniu przewodniczył ks. infułat Stanisław Olszówka. Po Mszy Św. uczestnicy uroczystości udali się pod tablicę poświęconą Pamięci Poległych i Zamordowanych Żołnierzy ZWZ AK, gdzie przypomniano mieszkańców Zakopanego poległych w walkach na ulicach stolicy, złożone zostały kwiaty oraz odśpiewany hymn narodowy. W uroczystości uczestniczyli mieszkańcy Zakopanego, przybyli pod Tatry goście, przedstawiciele władz samorządowych powiatu i miasta, harcerki i harcerze, poczty sztandarowe policji, straży granicznej, straży pożarnej, samorządów oraz Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. O godz. 17.00, we wszystkich gminach powiatu rozbrzmiały także symbolicznie syreny alarmowe.